Hoe steunt u een Vlaamse ondernemer én krijgt u belastingkrediet via de Winwinlening?

In een klimaat van historisch lage spaarrentes en economische onzekerheid, zoeken veel Belgen naar manieren om hun spaargeld beter te laten renderen. De jaarlijkse uitgifte van de staatsbon trekt veel aandacht, maar biedt vaak een rendement dat de inflatie nauwelijks bijhoudt. Velen voelen de drang om de lokale economie te steunen, maar deinzen terug voor de complexiteit en de risico’s van direct investeren in kleine en middelgrote ondernemingen (KMO’s).

De gebruikelijke adviezen blijven vaak steken in algemeenheden: “investeer lokaal” of “zoek naar hoger rendement”. Deze raadgevingen negeren echter de cruciale vraag: hoe doet u dat op een gestructureerde en fiscaal intelligente manier? De echte uitdaging ligt niet in het vinden van de wil om te investeren, maar in het verwerven van de kennis om van een passieve spaarder een actieve, geïnformeerde lokale investeerder te worden.

Maar wat als de sleutel niet ligt in het simpelweg aanvaarden van meer risico, maar in het strategisch beheren ervan met instrumenten die door de overheid worden ondersteund? De Vlaamse Winwinlening, en bij uitbreiding crowdlending, is meer dan een financieel product. Het is een mechanisme dat u in staat stelt om een actieve rol te spelen in de groei van uw eigen regio, terwijl u profiteert van een ingebouwd fiscaal vangnet. Dit is geen blinde gok, maar een berekende keuze voor wie bereid is verder te kijken dan de traditionele spaarformules.

Dit artikel gidst u door de essentiële stappen en overwegingen. We ontleden waarom de rentes hoger liggen, hoe u een gezonde KMO herkent, wat uw rechten zijn bij een faillissement en hoe u uw investering correct aangeeft om maximaal van het belastingvoordeel te profiteren. We vergelijken deze vorm van investeren ook met andere populaire opties zoals vastgoed en ETF’s, zodat u een weloverwogen beslissing kunt nemen over uw kapitaalallocatie.

Om u een helder overzicht te bieden van de onderwerpen die we zullen behandelen, vindt u hieronder de structuur van dit artikel. Elke sectie is ontworpen om een specifieke vraag te beantwoorden en u de nodige tools te geven om met vertrouwen te handelen.

Waarom biedt crowdlending hogere rentes dan de staatsbon?

De vraag waarom crowdlending, het financieren van ondernemingen door een menigte (‘crowd’), hogere rentes biedt dan veilige havens zoals de staatsbon, kan worden beantwoord met één woord: risicopremie. Een overheid kan in principe niet failliet gaan, wat de staatsbon tot een van de veiligste investeringen maakt. Een KMO daarentegen opereert in een competitieve markt en is onderhevig aan economische schommelingen, wat een inherent risico op wanbetaling of faillissement met zich meebrengt. Om investeerders te overtuigen dit risico te nemen, moeten ondernemingen een hogere vergoeding of rente aanbieden. Dit is de rendementsmotor van crowdlending.

Deze hogere rendementen zijn geen garantie, maar een compensatie. Volgens gegevens van het platform Winwinner liggen de rendementen die aangeboden worden tussen de 6% en 10%. Dit is aanzienlijk hoger dan wat traditionele spaarproducten bieden. Het is cruciaal te begrijpen dat dit rendement direct gekoppeld is aan het risicoprofiel van de lening. Crowdfundingplatformen categoriseren projecten vaak op basis van hun risico, wat de rentevoet bepaalt. Een KMO met een sterke historiek en solide financiën zal een lagere rente bieden dan een start-up in een volatiele sector.

De onderstaande tabel illustreert hoe platformen zoals Look & Fin het risico en rendement structureren. Het toont aan dat u als investeerder een actieve keuze kunt maken in de mate van risico die u bereid bent te aanvaarden.

Het begrijpen van deze dynamiek is de eerste stap naar het maken van een geïnformeerde investeringsbeslissing. Het gaat niet om het najagen van de hoogste rente, maar om het vinden van een evenwicht tussen rendement en risico dat past bij uw persoonlijke financiële situatie en risicotolerantie.

Hoe herkent u een gezond KMO-dossier op een crowdfundingplatform?

Het succesvol investeren in een KMO via crowdlending of een Winwinlening vereist een zekere mate van KMO-due-diligence. U vertrouwt uw kapitaal toe aan een onderneming, en hoewel crowdfundingplatformen een eerste screening uitvoeren, blijft een eigen analyse cruciaal. Een gezond dossier herkennen gaat verder dan een sympathiek verhaal of een mooi product. Het vereist een objectieve blik op de financiële en structurele gezondheid van het bedrijf.

Begin met het analyseren van de bedrijfscontext. Cijfers van de FOD Economie tonen aan dat de omvang van een bedrijf een significante factor is in de overlevingskans. In 2024 ging 1,2% van de kleine ondernemingen (10-49 werknemers) failliet, terwijl dit percentage bij grotere KMO’s (50-249 werknemers) slechts 0,5% bedroeg. Ook de sector is van belang; de bouw, handel en horeca kennen traditioneel een hoger risico. Een KMO in een stabielere sector met een groter personeelsbestand heeft statistisch gezien een streepje voor.

Visuele dashboards op platformen kunnen u helpen de financiële gezondheid snel in te schatten, maar de echte informatie zit dieper. Het is van onschatbare waarde om de officiële bronnen te raadplegen.

De Kruispuntbank van Ondernemingen (KBO) biedt een schat aan informatie over de historiek en de status van elke Belgische onderneming. Daarnaast zijn de neergelegde jaarrekeningen bij de Nationale Bank van België (NBB) een must om te controleren. Deze documenten tonen de evolutie van de omzet, winst, schulden en eigen vermogen. Een bedrijf dat jaar na jaar winstgevend is en zijn schulden onder controle houdt, is een veelbelovender doelwit dan een bedrijf met een wisselvallige geschiedenis. Het is deze actieve analyse die een geïnformeerd risico onderscheidt van een blinde gok.

Aandelen of achtergestelde lening: wat geeft u de meeste zekerheid bij faillissement?

Bij het investeren in een KMO zijn er fundamenteel twee manieren om kapitaal te verschaffen: via aandelen (eigen vermogen) of via een lening (vreemd vermogen). Aandeelhouders worden mede-eigenaar van het bedrijf en delen in de winst (en het verlies). Schuldeisers lenen geld en ontvangen een vaste rente. De Winwinlening en de meeste crowdlending-formules vallen in de categorie van de achtergestelde lening. Dit betekent dat u bij een faillissement pas wordt terugbetaald nadat alle bevoorrechte schuldeisers (zoals banken, de fiscus en leveranciers) hun deel hebben ontvangen. In de praktijk blijft er dan vaak weinig tot niets over voor de achtergestelde schuldeisers en aandeelhouders.

Op het eerste gezicht lijkt de positie van een achtergestelde schuldeiser dus erg precair. Hier komt echter de unieke sterkte van de Winwinlening naar voren: de overheidsgarantie. Dit mechanisme fungeert als een krachtige fiscale hefboom die uw risico aanzienlijk mildert. Als de kredietnemer failliet gaat en de lening niet kan terugbetalen, kunt u een aanzienlijk deel van uw verlies recupereren. Volgens de officiële informatie van VLAIO krijgt de kredietgever 30% van het openstaande bedrag terug via een eenmalig belastingkrediet. Dit is een netto voordeel, bovenop het jaarlijkse belastingkrediet van 2,5%.

Stel, u leent €10.000 via een Winwinlening en de KMO gaat failliet terwijl het volledige bedrag nog openstaat. U verliest dan uw €10.000, maar u ontvangt een belastingkrediet van €3.000 (30% van €10.000). Uw nettoverlies wordt hierdoor beperkt tot €7.000. Een aandeelhouder daarentegen verliest in datzelfde scenario zijn volledige inleg zonder een dergelijk vangnet. In de rangorde bij faillissement staat de aandeelhouder zelfs nog achter de achtergestelde schuldeiser. Hoewel een aandeel een potentieel hoger opwaarts potentieel heeft (via meerwaarde), biedt de achtergestelde Winwinlening door de staatsgarantie paradoxaal genoeg een betere bescherming tegen het neerwaartse risico.

De realiteit van faillissementen is hard. Alleen al in 2024 gingen er in België 11.063 KMO’s failliet, wat leidde tot 25.784 banenverlies. Deze cijfers benadrukken het belang van een mechanisme dat het risico voor particuliere investeerders helpt te beperken.

De vergissing te denken dat elke Winwinlening 100% terugbetaald wordt

Het optimisme rond de Winwinlening en de steun aan lokale ondernemers mag de realiteit niet vertroebelen: investeren houdt altijd een risico in. De meest gemaakte vergissing is te denken dat de overheidsgarantie een volledige verzekering is en dat elke lening uiteindelijk terugbetaald wordt. De waarheid is dat faillissementen een onvermijdelijk onderdeel zijn van het economische landschap. De cijfers liegen er niet om. In 2024 was er een forse stijging van het aantal faillissementen, met een totaal van 11.549 faillissementen in België, waarvan 6.674 in Vlaanderen, een nieuw record.

Dit betekent dat de kans reëel is dat een KMO waaraan u leent, in de problemen komt. De 30% waarborg is een aanzienlijk vangnet, maar dekt geen 100% van het verlies. Een nettoverlies van 70% van uw geïnvesteerde kapitaal is nog steeds een pijnlijk scenario. Daarom is het concept van geïnformeerd risico zo belangrijk. U moet niet alleen de potentiële opbrengst zien, maar ook het potentiële verlies begrijpen en aanvaarden. Het spreiden van uw investeringen over meerdere KMO’s kan een effectieve strategie zijn om dit risico te mitigeren. Investeren in vijf verschillende bedrijven via een Winwinlening verkleint de impact van één faillissement op uw totale portefeuille aanzienlijk.

Het is echter ook belangrijk om deze cijfers in een breder perspectief te plaatsen. Hoewel het aantal faillissementen in België stijgt, toont het land een opmerkelijke veerkracht in vergelijking met de rest van Europa. Analisten van Atradius benadrukken dit punt in een recent rapport:

België doet het relatief goed met een stijging van 8%, en staat daarmee op de zesde plaats binnen Europa wat betreft minst stijgende faillissementscijfers.

– Atradius analisten, KMO Insider rapport

Deze nuance toont aan dat de situatie complex is. Ja, het risico is reëel en de waarborg is geen volledige verzekering. Maar de Vlaamse economie toont ook veerkracht. De sleutel voor een investeerder is om met open ogen te investeren, de risico’s te erkennen, te spreiden waar mogelijk, en de 30% waarborg te zien als wat het is: een aanzienlijke, maar gedeeltelijke, bescherming.

Wanneer moet u uw Winwinlening aangeven om het jaarlijks belastingvoordeel te innen?

Het verkrijgen van het jaarlijkse belastingkrediet van 2,5% op het openstaande kapitaal van uw Winwinlening gebeurt niet automatisch. Het is een actieve stap die u moet zetten bij het invullen van uw jaarlijkse personenbelasting. Een correcte aangifte is essentieel om van dit voordeel te genieten. Het proces is relatief eenvoudig, maar vereist precisie. Na de registratie van de Winwinlening bij de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV), ontvangt u een officieel attest. Dit document is uw bewijsstuk en moet u zorgvuldig bewaren voor eventuele controle door de fiscus.

De kern van de aangifte draait om het correct invullen van de codes in Vak XI van het aangifteformulier. U moet twee bedragen vermelden: het openstaande saldo van de lening op 1 januari van het aanslagjaar en het openstaande saldo op 31 december van datzelfde jaar. Het belastingkrediet wordt berekend op het gemiddelde van deze twee bedragen. De specifieke codes zijn: code 3372/4372 voor het saldo op 1 januari en code 3373/4373 voor het saldo op 31 december.

Het is belangrijk om te weten dat dit belastingvoordeel een niet-terugbetaalbaar belastingkrediet is. Dit betekent dat het wordt afgetrokken van de door u verschuldigde belasting. Als u zeer weinig of geen belastingen betaalt, kan het zijn dat u het voordeel niet (volledig) kunt benutten. Het is dus geen cash die u terugkrijgt, maar een vermindering van uw belastingschuld.

Het proces, van het ontvangen van het attest tot het invullen van de codes op Tax-on-Web, is een gestroomlijnde procedure. Zorg ervoor dat u de registratiebrief van PMV bij de hand hebt wanneer u uw aangifte invult. Deze brief, die u normaal gezien ongeveer 10 werkdagen na de registratie ontvangt, bevat alle nodige informatie. Een kleine administratieve moeite voor een jaarlijks rendement dat uw totale opbrengst aanzienlijk kan verhogen.

Waarom is ‘friends, family & fools’ geld vaak de eerste stap voor een Belgische founder?

Voor veel startende ondernemers in België is de eerste financieringsronde geen formele meeting met durfkapitalisten of bankiers. Het is een gesprek aan de keukentafel met ouders, een vraag aan een goede vriend of een pitch aan een oom met wat spaargeld. Deze informele kring van ‘friends, family & fools’ (FFF) is vaak de allereerste bron van kapitaal. De reden is eenvoudig: in de prilste fase van een bedrijf, wanneer er nog geen product, geen omzet en enkel een idee is, is het vertrouwen in de oprichter zelf het enige ‘actief’. Banken en professionele investeerders vinden dit risico te hoog. Familie en vrienden investeren niet zozeer in het businessplan, maar in de persoon die ze kennen en vertrouwen.

Dit ‘FFF’-kapitaal is cruciaal om de eerste stappen te zetten: een prototype bouwen, de eerste marketingkosten dekken of de oprichting van de vennootschap betalen. Het overbrugt de kloof naar een fase waarin het bedrijf aantrekkelijker wordt voor externe financiers. De Vlaamse overheid heeft het belang van deze eerste, cruciale kapitaalinjectie goed begrepen en heeft met de Winwinlening een instrument gecreëerd dat deze informele financieringsronde formaliseert en fiscaal aantrekkelijk maakt.

De Winwinlening kan worden gezien als de geformaliseerde ‘friends & family’-ronde. Het moedigt particulieren aan om te investeren in de KMO’s in hun directe omgeving door hen een aanzienlijk belastingvoordeel en een vangnet bij faillissement te bieden. Dit verlaagt de drempel voor de ‘friends & family’ om ‘ja’ te zeggen en geeft de founder een gestructureerd kader om dit kapitaal aan te trekken. De schaal van dit fenomeen is indrukwekkend. Volgens registratiegegevens van PMV werd er in 2023 alleen al voor 136 miljoen euro via 6.092 winwinleningen opgehaald. Dit toont aan hoe vitaal dit circuit van vertrouwen is voor de Vlaamse economie.

Door een Winwinlening te verstrekken, stapt u in de rol van ‘family & friends’, maar dan met een duidelijke overeenkomst, een vaste looptijd, een vaste rente en de bescherming van de Vlaamse overheid op de achtergrond.

Wanneer moet u winst reserveren om later aan 10% belasting uit te keren?

Deze vraag lijkt op het eerste gezicht technisch en vooral relevant voor de ondernemer zelf, niet voor de investeerder. Toch is het antwoord een cruciale indicator voor de financiële gezondheid en de langetermijnvisie van een KMO, en dus uiterst relevant voor wie overweegt te investeren. De mogelijkheid om winst te reserveren en later onder een gunstig belastingtarief (de zogenaamde liquidatiereserve of VVPR-bis regeling) uit te keren, is een strategische keuze voor een ondernemer. Het toont aan dat het bedrijf winstgevend is en niet alle winst onmiddellijk nodig heeft voor operationele uitgaven.

Een bedrijf dat in staat is om winst te reserveren, bouwt een financiële buffer op. Deze buffer versterkt de schokbestendigheid van de onderneming. In een volatiel economisch klimaat is dit van levensbelang. Een analyse van UNIZO toont aan dat door recente kostenschokken 21% van de Vlaamse KMO’s nood heeft aan extra bedrijfskapitaal. Bedrijven met stevige reserves kunnen dergelijke schokken beter opvangen zonder onmiddellijk in liquiditeitsproblemen te komen. Dit verlaagt het risico voor schuldeisers, waaronder u als verstrekker van een Winwinlening.

Wanneer u een KMO-dossier analyseert, is het dus een zeer positief signaal als u in de jaarrekeningen ziet dat er winsten worden gereserveerd. Het wijst op financiële discipline en een vooruitziende blik van het management. Omgekeerd kan het een waarschuwingssignaal zijn als een bedrijf jaar na jaar alle winst uitkeert of, erger nog, verlieslatend is. Zelfs gevestigde KMO’s zijn niet immuun. Een rapport over faillissementen in Vlaams-Brabant stelde vast dat er opvallend veel faillissementen en jobverlies waren bij “gevestigde KMO’s die een stevige positie hadden in de markt”. Dit toont aan dat een sterke marktpositie alleen niet volstaat; een solide financiële buffer is essentieel.

De beslissing van een ondernemer om winst te reserveren is dus meer dan een fiscale optimalisatie. Het is een teken van maturiteit en duurzaamheid, en een belangrijke factor die uw geïnformeerd risico als investeerder kan helpen verlagen.

Hoe kiest u tussen investeren in een opbrengsteigendom of een ETF-portefeuille?

Als particuliere investeerder staat u voor een brede waaier aan keuzes voor uw actieve kapitaalallocatie. Naast de Winwinlening zijn investeren in een opbrengsteigendom (vastgoed) en het aanleggen van een gespreide portefeuille van beursgenoteerde aandelen via ETF’s (Exchange Traded Funds) twee van de populairste opties in België. De keuze tussen deze drie is geen kwestie van ‘goed’ of ‘slecht’, maar hangt volledig af van uw persoonlijk profiel: uw kapitaal, uw tijdshorizon, uw risicotolerantie en de mate van actieve betrokkenheid die u wenst.

Vastgoed wordt vaak gezien als een stabiele en tastbare investering, ‘bakstenen’ die zekerheid bieden. Het vereist echter een aanzienlijk startkapitaal, is zeer illiquide (een pand verkopen duurt maanden) en vraagt een hoge mate van actieve betrokkenheid voor beheer en onderhoud. ETF’s bieden dan weer een uitstekende spreiding en hoge liquiditeit tegen een lage instapdrempel, maar zijn volatieler en bieden geen tastbaar bezit. De Winwinlening positioneert zich hier interessant tussenin. De instapdrempel is laag, maar de lening is voor een vaste periode (5-10 jaar) vastgelegd, wat de liquiditeit beperkt. Het rendement is voorspelbaar (vaste rente + belastingkrediet) en wordt beschermd door de overheidswaarborg.

De onderstaande tabel, gebaseerd op een analyse van de fiscaliteit voor Belgische investeerders, zet de belangrijkste criteria naast elkaar en helpt u de verschillen te visualiseren. Let vooral op de verschillen in instapbedrag, liquiditeit en de benodigde tijdsinvestering.

De ideale strategie is vaak een combinatie. Een gediversifieerde portefeuille kan perfect een ETF-component voor groei op lange termijn, een Winwinlening voor stabiel, fiscaal geoptimaliseerd rendement en lokale impact, en eventueel een vastgoedinvestering voor inflatiebescherming bevatten. De Winwinlening is geen vervanging voor andere investeringen, maar een unieke en waardevolle aanvulling met een maatschappelijke meerwaarde.

Nu u gewapend bent met deze kennis, is de volgende stap om de theorie in de praktijk om te zetten. Begin met het verkennen van de projecten op erkende Vlaamse crowdfundingplatformen en pas uw nieuwe analysekader toe.